Mladi LP i Juventas: Nedostaju servisi podrške i pomoći zavisnicima

 Danas je u Kotoru u okviru kampanje „Pruži podršku, a ne kažnjavaj“ održan sastanak aktivista NVO Juventas i Mladih Liberalne partije iz ovog grada. Kampanja „Podrži, a ne kažnjavaj“, prioritizuje zdravstvenu i socijalnu zaštitu korisnika psihoaktivnih supstanci, njihovih porodica i zajednica u kojima žive, nasuprot ustaljenog modela pravnog kažnjavanja ove kategorije stanovništva. Oni su ranije u drugim gradovima analizirali probleme narkomanije među mladima, što donosi legalizacija marihuane i kako se može sanirati posljedice zloupotrebe droga.

Mladih LP su ukazali na postojanje velikog problema zloupotrebe droga među mladima u Kotoru, gradu „u kojem je važnije da okolina ne sazna da neko ima takav problem, nego liječenje, zdravlje i na kraju život te mlade osobe“. Kotor je grad čiji je Dom zdravlja posljednjih mjeseci imao problema u snadbijevanju medikamenata za liječenje bolesti zavisnosti, konkretno kod opijatskih zavisnika.

Usluge koje se nude opijatskim zavisnicima su veoma organičene. Korisnicima droga je na raspolaganju samo jedna vrsta supstitucione terapije, iako je uvođenje buprenofina planirano crnogorskim strateškim dokumentima od 2010. godine U proteklih pola godine dolazilo je do zastoja u snadbijevanju metadona. Besplatne špriceve i igle moguće je na adekvatan način dobiti jedino u specijalizovanim nevladinim organizacijama Juventas i CAZAS. Psihološku, socijalnu i vršnjačku pomoć aktivni korisnici droga dobijaju prije svega u ovim nevladinim organizacijama, koje imaju svoje programe samo u Podgorici i Baru. Održivost servisa koje pružaju nevladine organizacije je upitna.

Crna Gora nema odgovarajući program za prevenciju predoziranja, tretmanska ponuda takođe nije dovoljno široka, a nedostatak podrške je posebno vidljiv kod maloljetnih korisnika.

Droga je relativno lako dostupna, a nedovoljn učinkovitost preventivnih programa ne treba da se slama na odrasle korisnike droga koji su sa korišćenjem narkotika počeli dok su bili maloljetni, djeca. Zato, umjesto politike kažnjavanja korisnika droga treba jačati politike smanjenja ponude, potražnje i tretmana, ali i smanjenja štete kod aktivnih korisnika.

Uz učešće brojnih institucija države u Crnoj Gori se od 2006. godine sprovodi projekat “Podrška implementaciji Nacionalne AIDS strategije”, a uz finansijsku podršku Globalnog fonda za tuberkulozu, AIDS i malariju, te nacionalne kancelarije UNDP-ja. U okviru pomenutog projekta funkcionišu centri za liječenje opijatskih zavisnika pri domovima zdravlja, ali i preventivni servisi za kategorije stanovništva koje su u povećanom riziku u odnosu na infekciju HIVom i one koje već žive sa ovom infekcijom.

Međutim, finansiranje pomenutog projekta od strane međunarodnih donatora, završava 30. juna 2015. godine, a kao posljedica toga što je u međuvremenu Crna Gora postala zemlja sa kategorijom viših srednjih primanja i kao takva ne ispunjava potrebne uslove za nastavak finansiranja projekta, odnosno smatra se da sama ima dovoljno kapaciteta da pokrije troškove i obezbijedi održivost servisa.

Servisi namijenjeni aktivnim korisnicima droga u Crnoj Gori,  koji se primarno bave prevencijom prenosa HIVa i Hepatitisa C, te upućivanjem korisnika droga u institucije sistema zdravstvene i socijalne zaštite, nijesu prepoznati kao prioritetni u Crnoj Gori, pa je njihovo funkcionisanje direktno ugroženo u potpunom nedostatku podrške države i pored toga što je jedan od ciljeva desetogodišnjeg projekta upravo bio obezbjeđivanje njihove održivosti.

Juventas je samo tokom 2014. godine pružio podršku za preko 1000 osoba koje koriste droge i/ ili su u tom periodu boravile u zatvoru. Pored preventivnih aktivnosti, klijentima je pružena i psiho-socijalna podrška i medicinsko savjetovanje. U istom periodu smo 1/3 njih uputili na servise zdravstvene i socijalne zaštite u zajednici, što je u skladu sa prioritetom postojanja naših servisa: povezati osobe iz populacija onih u najvećem riziku sa zdravstvenim i sistemom socijalne zaštite.

Crna Gora nije odgovorila na pitanje finansiranje servisa namijenjenih aktivnim korisnicima droga. Izostanak ovih servisa prestavlja gubitak kako za same korisnike, tako i za javno zdravlje opšteg stanovništva, jer usljed nedostatka dostupne sterilne opreme, hitne podrške socijalnih radnika i ljekara, može doći do brzog porasta krvlju prenosivih infekcija među populacijom korisnika droga.

Tijana Žegura, NVO Juventas

Ammar Borančić, Mladi liberali Crne Gore